Trong thế giới Marketing, một ý tưởng đột phá có thể đưa thương hiệu lên đỉnh cao, nhưng chỉ một bước đi sai lầm cũng có thể dẫn đến khủng hoảng truyền thông không thể cứu vãn. Các vấn đề nhạy cảm trong marketing không chỉ liên quan đến thông điệp mà còn chạm đến những giá trị sâu sắc của xã hội, văn hóa, và đạo đức.
Dưới đây là 9 lỗi nhạy cảm trong marketing từng khiến nhiều thương hiệu lao đao, kèm theo những ví dụ thực tế và bài học đắt giá.
1. Giới tính và bình đẳng
Lỗi: Nội dung hoặc hình ảnh phân biệt giới tính, củng cố định kiến, hoặc sử dụng hình ảnh gợi cảm thái quá.
Ví dụ: Carl’s Jr.: Thương hiệu đồ ăn nhanh bị chỉ trích vì thường xuyên sử dụng hình ảnh phụ nữ gợi cảm trong các quảng cáo burger. Điều này không chỉ thiếu tôn trọng mà còn làm giảm giá trị thực sự của sản phẩm, khiến thương hiệu mất điểm trong mắt người tiêu dùng hiện đại.
Carl’s Jr. bị chỉ trích vì thường xuyên sử dụng hình ảnh phụ nữ gợi cảm
2. Tôn giáo và văn hóa
Lỗi: Sử dụng các biểu tượng hoặc phong tục tôn giáo một cách không phù hợp, gây xúc phạm cộng đồng.
Xem thêm: Emotional Marketing là gì? Cách Tận Dụng Cảm Xúc Để Thúc Đẩy Hiệu Quả Marketing
Ví dụ: H&M (2018): Quảng cáo sử dụng một cậu bé da màu mặc áo hoodie có dòng chữ “Coolest Monkey in the Jungle”. Cộng đồng xem đây là một thông điệp mang tính phân biệt chủng tộc. Công ty phải rút sản phẩm và xin lỗi, nhưng thiệt hại về hình ảnh là không nhỏ.
H&M (2018): Quảng cáo sử dụng một cậu bé da màu mặc áo hoodie có dòng chữ “Coolest Monkey in the Jungle”
- Nike (1997): Một mẫu giày có hoa văn bị cho là giống từ “Allah” trong tiếng Ả Rập trên đế giày đã gây phẫn nộ trong cộng đồng Hồi giáo. Nike phải thu hồi toàn bộ sản phẩm và xin lỗi công khai.
3. Chính trị
Lỗi: Can thiệp vào các vấn đề chính trị nhạy cảm hoặc đưa ra thông điệp gây chia rẽ.
Xem thêm: 3 Nhóm Định Dạng Nội Dung Phổ Biến Trong Marketing
Ví dụ: Ben & Jerry’s: Thương hiệu kem này thường xuyên tham gia các vấn đề chính trị. Ví dụ, việc phản đối các chính sách nhập cư của chính phủ Mỹ khiến một số khách hàng ủng hộ chính sách này quay lưng với thương hiệu.
Thương hiệu kem Ben & Jerry’s
4. Quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân
Lỗi: Thu thập hoặc sử dụng dữ liệu cá nhân không được sự đồng ý, gây mất niềm tin từ khách hàng.
Ví dụ: Facebook-Cambridge Analytica (2018): Hơn 87 triệu người dùng Facebook bị khai thác dữ liệu trái phép để phục vụ chiến dịch chính trị. Vụ việc dẫn đến các cuộc điều tra toàn cầu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Facebook.
Facebook-Cambridge Analytica (2018 – Hơn 87 triệu người dùng Facebook bị khai thác dữ liệu trái phép
5. Nội dung gây hiểu lầm hoặc lừa dối
Lỗi: Quảng cáo không trung thực, tạo ra kỳ vọng sai lệch.
Ví dụ: Volkswagen (2015): Bê bối “Dieselgate” xảy ra khi Volkswagen quảng cáo rằng xe của họ thân thiện với môi trường, nhưng thực tế hãng đã gian lận trong kiểm tra khí thải. Hậu quả là tập đoàn phải nộp phạt hàng tỷ USD và chịu sự giám sát lâu dài.
- Volkswagen (2015) – Bê bối “Dieselgate” khi Volkswagen quảng cáo rằng xe của họ thân thiện với môi trường
- Nutella (2012): Bị kiện vì tuyên bố sản phẩm “tốt cho sức khỏe”, trong khi thực tế chứa hàm lượng đường và chất béo cao.
Nutella (2012) – Bị kiện vì tuyên bố sản phẩm “tốt cho sức khỏe”
6. Tuổi tác
Lỗi: Nội dung không phù hợp hoặc nhắm đến nhóm tuổi không đúng cách.
Xem thêm: Target Audience Và Vai Trò Vô Cùng Quan Trọng Của Nó
Ví dụ:
- YouTube Kids (2019): Ứng dụng này bị chỉ trích vì quảng cáo các sản phẩm không phù hợp cho trẻ em, như đồ ăn nhanh và đồ chơi đắt tiền, khiến phụ huynh phẫn nộ.
- Coca-Cola (2007): Quảng cáo nhắm đến trẻ em bị chỉ trích vì khuyến khích tiêu thụ đồ uống có gas, không tốt cho sức khỏe.
Quảng cáo Coca Cola 2007 nhắm đến trẻ em
7. Phân biệt sắc tộc hoặc nguồn gốc
Lỗi: Nội dung thể hiện sự phân biệt hoặc không tôn trọng một nhóm sắc tộc.
Ví dụ:
- Dove (2017): Một quảng cáo hiển thị hình ảnh phụ nữ da đen sau khi dùng sản phẩm trở thành người da trắng, khiến cộng đồng da màu phẫn nộ. Dove phải rút quảng cáo và xin lỗi công khai.
Hình ảnh phụ nữ da đen sau khi dùng sản phẩm trở thành người da trắng
- Heineken (2018): Chiến dịch “Sometimes Lighter is Better” trong đó chai bia Heineken Light trượt qua nhiều người da màu trước khi đến tay một người da trắng. Mặc dù ý đồ ban đầu chỉ muốn nhấn mạnh đến dòng bia nhẹ, thông điệp lại bị hiểu nhầm và chỉ trích mạnh mẽ vì mang hàm ý phân biệt chủng tộc.
Chai bia Heineken Light trượt qua nhiều người da màu trước khi đến tay một người da trắng
8. Khai thác quá mức các vấn đề xã hội
Lỗi: Lợi dụng các phong trào xã hội để quảng cáo mà không thực sự đóng góp gì.
Xem thêm: 9 Câu Hỏi Để Xây Dựng Kế Hoạch Content Cho Các Kênh Social
Ví dụ:
- H&M Conscious Collection: Bị chỉ trích vì tuyên bố bảo vệ môi trường nhưng không minh bạch về nguồn gốc nguyên liệu và quy trình sản xuất.
- Shell: Tuyên bố cam kết thân thiện môi trường trong khi vẫn đầu tư mạnh vào nhiên liệu hóa thạch.
- Katinat (2024), chuỗi cửa hàng Coffee & Tea ở Việt Nam, đã triển khai chiến dịch tặng 1.000đ trên mỗi ly nước uống được bán ra từ 12/09 đến 30/09 để ủng hộ các khu vực bị ảnh hưởng bởi siêu bão Yagi. Tuy nhiên chiến dịch này kéo dài trong thời gian quá lâu, trong khi cứu trợ thì gấp như cứu hỏa, nên bị cộng đồng chỉ trích là chiêu trò lợi dụng việc thiện nguyện để kéo khách, và cho rằng số tiền quyên góp được cũng không xứng đáng so với quy mô của hệ thống cửa hàng. Katinat đã phải đăng thông cáo xin lỗi và chuyển khoản 1 tỷ đồng cứu trợ bão lũ.
Katinat Việt Nam, đã triển khai chiến dịch tặng 1.000đ trên mỗi ly nước vào mùa lũ (2024)
9. Thời gian và bối cảnh không phù hợp
Lỗi: Quảng cáo hoặc nội dung ra mắt trong thời điểm nhạy cảm.
Ví dụ:
- Pizzahut (2011): Tung quảng cáo trong thời điểm Nhật Bản chịu thảm họa động đất, gây phản cảm khi không phù hợp với tình hình thực tế.
- KFC (2022): Khuyến mãi tại Đức trong ngày tưởng niệm Nạn Diệt Chủng Holocaust đã khiến nhiều người phản ứng dữ dội.
KFC (2022) – Khuyến mãi tại Đức trong ngày tưởng niệm Nạn Diệt Chủng Holocaust
Lời kết
Bài học từ các thương hiệu lớn: Trước khi triển khai bất kỳ chiến dịch nào, hãy cân nhắc kỹ về thông điệp, đối tượng và bối cảnh. Đừng chỉ nghĩ đến sự chú ý mà quên đi giá trị và sự tôn trọng đối với cộng đồng. Marketing không chỉ là việc bán hàng, mà còn là cách bạn xây dựng niềm tin và mối quan hệ lâu dài với khách hàng.
